Groen en rustig

Onder groen en rustig verstaan we: karakteristieke woonkernen, met veel (monumentaal) groen en ruimte voor ontspanning, omgeven door een afwisselend en aantrekkelijk landschap.

Door twee landschappelijke zones wordt Nuenen gescheiden van Eindhoven en Helmond. De ligging dicht bij deze steden maakt Nuenen een gewilde woonplaats. In tegenstelling tot Eindhoven en Helmond heeft Nuenen geen ’24-uurs’ leven. Dit vormt de basis van een rustige en prettige leefomgeving. De bebouwingsdichtheid van de kernen in Nuenen is ook lager dan die van de omliggende steden, er wonen minder mensen op een groter oppervlak. Ondanks de ligging midden in de metropool van Eindhoven, zorgt de inrichting van het landelijk gebied, met vooral natuur en agrarisch gebruik voor een rustige leefomgeving. "Vanuit onze tuin kijken we vaak naar de zondersondergang in het open landschap”.

Onderstaande afbeeldingen laten zien wat de inwoners kenmerkend vinden voor groen en rustig.

De inwoners hebben veel verschillende omschrijvingen genoemd. Deze kwaliteiten, die zowel te maken hebben met de fysieke als de sociale kant van Nuenen zijn als citaten in de tekst opgenomen.

Het Dommeldal, ten westen van Nuenen, vormt de overgang tussen de uitbreidingswijken van Eindhoven en het authentieke landschap van Nuenen. De boszone aan de oostkant van Nuenen vormt de natuurlijke scheiding met Helmond.

Niet alleen het groen buiten de kernen draagt bij aan het groene karakter, maar ook het groen binnen de kernen, zoals tuinen, de bomen en bermen aan de straat, parken en de waardevolle groenstructuren. Deze verspreid liggende groengebieden, die ook ruimte bieden voor recreatie, benadrukken de kernkwaliteit ‘rustig’. “Het groen in en rondom de wijk is een plek om te ontspannen, we komen hier graag met ons gezin”.

De aanwezigheid van het water, zoals de beken en vele sloten, zijn typerend voor het gebied rondom Nuenen. Hierin vervullen de Hooidonksche beek en de Dommel de hoofdrol.

In het verleden was de occupatie, het stichten van nederzettingen, sterk verbonden met het landschap. De landschappelijke ligging, de aanwezigheid van water en potentiële weide- en landbouwgronden speelden hierbij een cruciale rol. De dorpse structuren, de verbinding tussen de kernen en linten, zijn nauw verbonden met elkaar en worden benadrukt door bomenlanen. Deze bomenlanen zijn ook nu nog herkenbaar en beeldbepalend. “Vanuit het centrum fiets je door de oude bomenrijen zo het landschap in”. De moderne uitbreidingen sluiten minder aan op deze historische structuren, mede doordat deze veelal zijn toegevoegd aan de randen van de kernen.

Groenstructuren in de kernen
De groene uitstraling komt voort uit de stedenbouwkundige structuur. De verschillende wijken hebben elk een eigen opzet en groene invulling, waardoor binnen de kernen een gevarieerde groenstructuur aanwezig is. Ook de vele tuinen, parken en begraafplaatsen maken deel uit van deze groenstructuur. “Als je op een bankje in het park zit, kan je de vogels horen fluiten”. De groenstructuur heeft daarnaast een sterke relatie met de ontstaansgeschiedenis en het monumentale karakter van de kernen. Met name rond het oude centrum van Nuenen en in buurtschap Eeneind is veel historisch groen aanwezig. Oude groenstructuren en individuele bomen sluiten aan op de bebouwing in de kern en versterken hiermee het karakter van de historische elementen. Vanuit de centra gaan diverse historische wegen begeleid door laanbeplantingen het buitengebied in. “De driehoekige brinken, ontstaan door de historische wegenstructuur, zijn nog steeds zichtbaar in het centrum. Leuk dat deze brinken nog steeds aanwezig zijn”.

Landschap en natuurgebieden
 In het buitengebied van de Nuenen maakt een groot aantal gebieden deel uit van het Nationaal Natuur Netwerk. Dit zijn de beschermde natuurgebieden: Dommeldal, Stiphoutse Bossen + Papenvoortse Heide + Gerwense Heide, Nuenens Broek de Geeneindsche Heide, Mosbulten, Refelingse Heide en het gebied rond Heerendonk. “Vanaf het centrum van Nuenen kan je heerlijk naar het Nuenens Broek en Herendonken wandelen”. Naast de beschermde natuurgebieden zijn ook kleinschalige landschapselementen (bijvoorbeeld houtwallen, bomenrijen en singels) belangrijk voor de natuur. Deze dienen bijvoorbeeld als schuilgelegenheid en verbinden de grotere groengebieden met elkaar. Het agrarisch gebied, met zowel weide- als landbouwgronden, draagt ook bij aan het groene karakter van het landschap. De aanwezigheid van het water, zowel grond- en oppervlaktewater, draagt ook bij aan de typering hiervan. Op de natte lage gronden komen andere soorten landschapselementen, zoals houtwallen en singels voor dan op de hogere droge gronden, met vooral bomenrijen en productiebossen.

Nationaal Natuur Netwerk: Het ‘Nationaal Natuur Netwerk’ (NNN) is de opvolger van de ‘Ecologische Hoofdstructuur’ (EHS) en is een netwerk van bestaande en te realiseren natuurgebieden in Nederland. Dit ‘groene netwerk’ beëindigt de versnippering van de natuur en vergroot de overlevingskansen van zeldzame dieren en planten. In aaneengesloten natuur kunnen kwetsbare soorten zich ongehinderd verplaatsen van het ene naar het andere gebied. Het Natuurnetwerk Nederland is in Brabant door de Provincie vertaald in het Natuur Netwerk Brabant (NNB). In Nuenen zijn als terreinbeheerder het Brabants Landschap en Staatsbosbeheer actief. De aanwezigheid van al deze natuurgebieden, die uitermate geschikt zijn voor een natuurwandeling, benadrukt de kernkwaliteit rustig.

Dommeldal: Het Dommeldal is de blauwe ader tussen Eindhoven en Nuenen. Het Dommeldal herbergt tal van extensieve recreatieve functies en is (cultuur)historisch waardevol door de aanwezigheid van onder andere oude watermolens boerderijen. 

Stiphoutse Bossen, Papenvoortse Heide en Gerwense Heide: De bossen bestaan uit een natuurgebied van 252 hectare dat gelegen is op de grens van Helmond, Laarbeek en Nuenen. Het bos is ontstaan als productiebos begin 20^e eeuw. Er is een breed extensief recreatief netwerk uitgezet dat door de productiebossen en langs tientallen vennen loopt. Binnen de Stiphoutse bossen liggen meerdere kleinere natuurgebieden, zoals de Geeneindsche heide.

Nuenens Broek: Het Nuenens Broek is een nat gebied, gelegen ten noordwesten van Nuenen en is ontstaan door talloze overstromingen van de Dommel. Het gebied is ecologisch waardevol doordat het een habitat vormt voor veel verschillende flora en fauna. Het Nuenens Broek wordt gekenmerkt door de voorjaarsbloeiers, snelgroeiende populieren en rabatbossen.

Geeneindsche heide: Dit gebied is gelegen ten oosten van Gerwen. De Geeneindsche heide is onderdeel van de ‘Stiphoutse bossen’. Dit gebied kenmerkt zich door de productiebossen met daarin verspreid liggend natuurlijke vennen. De Geeneindsche heide bevat een uitgebreid recreatief wandelnetwerk. 

Mosbulten: Natuurgebied de Mosbulten in aangelegd ter compensatie van de aantasting door de aanleg van de A50 bij Son. Het gebied is erg nat en bestaat daardoor vooral uit sloten, eilanden en vennen. Het gebied bevat een wandelroute en is ook zeer in trek bij vogelaars. De naamgeving ‘Mosbulten’ komt van het dichtbijgelegen buurtschap ‘Mosbulten’. 

Refelingse Heide: Dit natuurgebied, ten zuiden van Nuenen en wordt ook wel het ‘oude steenoventerrein’ genoemd, vanwege de steenfabriek die hier vroeger stond. Het gebied is erg in trek bij natuurwandelaars en is ecologisch waardevol. De Refelingse heide is gelegen tegen visvijver het ‘Pluimke’ en ‘Laco strandbad Nuenen’.

Gebied rond Heerendonk: Heerendonk is een oud buurtschap in Nuenen. Het gebied rondom Heerendonk wordt gevoed door de Hooidonksche beek en is het oude overstromingsgebied van de Dommel. Het gebied wordt getypeerd door de afwisseling van vochtige bossen en kleinschalige agrarische gronden. De ‘Heerendonksche hoeven’ zijn hoger gelegen dan de omliggende, natte gronden. 

Onder groen en rustig verstaan we:

• De landschappelijke kernkwaliteiten (zie landschap);

• De natuur- en recreatiewaarden van het groen, op korte afstand van de kernen;

• De belangrijke groenstructuren, tuinen, bomenlanen en parken zowel in als rondom de kernen die met elkaar in verbinding staan;

• Landelijk en rustig wonen, in een groene omgeving, tussen twee bruisende steden;

• De kernen van Nuenen liggen in een karakteristiek agrarisch- en natuurlandschap met bossen, heide en vennen;

• Vanuit de kernen is het rustige landschap altijd dichtbij en goed bereikbaar;

• Hoge belevings- en gebruikswaarde van groen, zoals parken, plantsoenen en bermen, binnen de bebouwde kom van de kernen;

• Rustige woonstraten met veel groen zogen voor een prettige directe leefomgeving.